W niektórych sytuacjach organy podatkowe posiadają uprawnienie do szacowania podstawy opodatkowania podmiotów powiązanych. Następuje ono w zakresie rynkowności ustalonej przez podatnika ceny transakcyjnej w transakcjach zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Szacowanie podstawy opodatkowania

W przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi (o tym kiedy podmioty uznaje się za podmioty powiązane przeczytasz w artykule Podmioty powiązane – czyli jakie?), podatnicy są zobowiązani do sporządzenia i przedłożenia na żądanie organu dokumentacji cen transferowych.

Pierwszą z przesłanek szacowania dochodu podatnika jest nieprowadzenie przez podatnika dokumentacji cen transferowych. W przypadku kiedy podatnik sporządził i przedłożył dokumentację cen transferowych organ może szacować podstawę opodatkowania. Następuje to, gdy:

1. strony transakcji należy zakwalifikować do kategorii podmiotów powiązanych;
2. skutkiem powiązań, o których mowa wyżej, były transakcje, których warunki nie były rynkowe, tj. ustalane przez podmioty od siebie niezależne;
3. skutkiem powiązań, o których mowa wyżej, podatnik nie zadeklarował dochodu albo zadeklarował dochód niższy niż należałoby oczekiwać.

Metody szacowania dochodów

Ustawa o PIT oraz ustawa o CIT przewiduje szereg metod szacowania dochodów, do podstawowych zalicza się:

1. metodę porównywalnej ceny niekontrolowanej;
2. metodę ceny odsprzedaży;
3. metodę rozsądnej marży (koszt plus).

Oprócz powyżej wskazanych metod ustawodawca przewidział jeszcze dwie metody uzupełniające (należące do grupy metod zysku transakcyjnego):

1. metoda podziału zysków;
2. metoda marży transakcyjnej netto.

Opis wskazanych metod znajdziesz w artykule Metody kalkulacji cen transferowych.

W jaki sposób organ szacuje dochody?

Organ szacując dochód podatnika zobowiązany jest wybrać metodę najbardziej odpowiednią do okoliczności sprawy zaczynając od metod wymienionych w pierwszej kolejności oraz mając na uwadze wszystkie zebrane przez siebie informacje i okoliczności dotyczące transakcji zawartej pomiędzy podmiotami powiązanymi. Podatnik stosując określoną metodę kalkulacji cen transferowych również powinien kierować się wskazanymi kryteriami.

W związku z powyższym należy wyróżnić następujące zasady szacowania dochodu przez organ podatkowy:

1. określenie w drodze oszacowania dochodu podatnika w wysokości, jaką ustaliłyby między sobą niepowiązane podmioty,
2. w celu oszacowania dochodu, organ może stosować wyłącznie metody ustawowe określone powyżej,
3. szacowanie obejmuje wszelkiego rodzaju transakcje zawarte pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Marta Chorzępa-Starosta